第四章 二次剩余

本文详细阐述了二次剩余的概念,包括勒让德符号的计算、高斯引理的应用,以及二次同余式的解法,涉及二次互反律、雅可比符号和表素数、正整数为平方和的方法。深入探讨了奇素数下二次剩余的性质及其在实际问题中的运用实例。

摘要生成于 C知道 ,由 DeepSeek-R1 满血版支持, 前往体验 >

第四章 二次剩余

4.1 二次剩余

  • 引入

    • 线性同余式 a x + b ≡ 0 ( m o d m ) ax+b\equiv 0\pmod m ax+b0(modm) 有解    ⟺    ( a , m ) = 1 \iff (a,m)=1 (a,m)=1

    • 二次同余式
         a x 2 + b x + c ≡ 0 ( m o d m ) ⟹    x 0 2 ≡ n ( m o d m ) ⟹    x 0 2 ≡ n ( m o d p 2 ) , 其 中 p 2 ∣ ∣ m ⟹    x 2 ≡ n ( m o d p ) ( 由 H e n s e l 引 理 ) \begin{aligned} &\;ax^2+bx+c\equiv 0\pmod m\\ \Longrightarrow &\;x_0^2\equiv n \pmod m\\ \Longrightarrow &\;x_0^2\equiv n\pmod{p^2},其中p^2\mid\mid m\\ \Longrightarrow &\;x^2\equiv n\pmod p \quad (由Hensel引理) \end{aligned} ax2+bx+c0(modm)x02n(modm)x02n(modp2),p2mx2n(modp)(Hensel)

  • 定义:设 m > 1 m>1 m>1,若 x 2 ≡ n ( m o d m ) , ( n , m ) = 1 x^2\equiv n\pmod m,(n,m)=1 x2n(modm),(n,m)=1 有解,则 n n n 叫做模数 m m m二次剩余;若无解,则 n n n 叫做模数 m m m二次非剩余

  • 定理一:设 p p p 为奇素数,则在模 p p p 的任一个缩系 1 , 2 , . . . , p − 1 1,2,...,p-1 1,2,...,p1 中,二次剩余与二次非剩余的个数各有 p − 1 2 \color{red}\dfrac{p-1}{2} 2p1 个。特别地,
    1 = < 1 2 > p , < 2 2 > p , . . . , < ( p − 1 2 ) 2 > p 1=\left<1^2\right>_p,\left<2^2\right>_p,...,\left<\left(\dfrac{p-1}{2}\right)^2\right>_p 1=12p,22p,...,(2p1)2p
    为模数 p p p 的缩系中的全部二次剩余。

  • 定理二

    • n n n p p p 的二次剩余,则充要条件为

    n p − 1 2 ≡ 1 ( m o d p ) \color{red}n^{\frac{p-1}{2}}\equiv 1\pmod p n2p11(modp)

    • n n n p p p 的二次非剩余,则充要条件为

    n p − 1 2 ≡ − 1 ( m o d p ) \color{red}n^{\frac{p-1}{2}}\equiv -1\pmod p n2p11(modp)

4.2 勒让德符号

引入易于计算的判别二次剩余方法

  • 定义:设 p p p 为奇素数, ( p , n ) = 1 (p,n)=1 (p,n)=1,则令勒让德符号 ( n p ) \left(\dfrac{n}{p} \right) (pn)
    ( n p ) = { 1 ,    n 是 p 的 二 次 剩 余 − 1 ,    n 是 p 的 二 次 非 剩 余 \left(\dfrac{n}{p}\right)= \left\{ \begin{array}{rcl} \begin{aligned}1,\;&n是p的二次剩余\\-1,\;&n是p的二次非剩余 \end{aligned} \end{array} \right. (pn)={1,1,npnp

    • 推论一:设 p p p 是一个奇素数, p ∤ n p\not\mid n pn,则
      ( n p ) ≡ n p − 1 2 ( m o d p ) \left(\dfrac{n}{p} \right)\equiv n^{\frac{p-1}{2}} \pmod p (pn)n2p1(modp)
      显然 ( 1 p ) ≡ 1 = 1 \left(\dfrac{1}{p} \right)\equiv 1=1 (p1)1=1,可额外定义 ( 0 p ) = 0 \left(\dfrac{0}{p} \right)=0 (p0)=0

    • 推论二:设 n ≡ n ′ ( m o d p ) n\equiv n'\pmod p nn(modp) 时,有 ( n p ) = ( n ′ p ) \left(\dfrac{n}{p} \right)=\left(\dfrac{n'}{p} \right) (pn)=(pn)

  • 定理一:设给定 p p p 为奇素数,则勒让德符号 ( n p ) \left(\dfrac{n}{p} \right) (pn) 是一个完全积性函数

    • 故当 n = ± 2 m q 1 l 1 . . . q s l s n=\pm 2^{m}q_1^{l_1}...q_s^{l_s} n=±2mq1l1...qsls 时,其中 2 < q 1 < . . . < q s 2<q_1<...<q_s 2<q1<...<qs 是素数时,有
      ( n p ) = ( ± 1 p ) ( 2 p ) m ( q 1 p ) l 1 . . . ( q s p ) l s \left(\dfrac{n}{p} \right)=\left(\dfrac{\pm 1}{p} \right)\left(\dfrac{2}{p} \right)^m \left(\dfrac{q_1}{p} \right)^{l_1}...\left(\dfrac{q_s}{p} \right)^{l_s} (pn)=(p±1)(p2)m(pq1)l1...(pqs)ls
  • 定理二:设 p p p 为奇素数,有
    ( − 1 p ) = ( − 1 ) p − 1 2 = { 1 ,    若 p ≡ 1 ( m o d 4 ) − 1 ,    若 p ≡ 3 ( m o d 4 ) {\color{red}\left(\dfrac{-1}{p} \right)=(-1)^{\frac{p-1}{2}}}=\begin{cases}\begin{aligned}1,\;&若p\equiv 1\pmod 4\\-1,\;&若p\equiv 3\pmod 4 \end{aligned}\end{cases} (p1)=(1)2p1={1,1,p1(mod4)p3(mod4)

  • 定理三:设 p p p​ 为奇素数,有
    ( 2 p ) = ( − 1 ) p 2 − 1 8 = { 1 ,    若 p ≡ ± 1 ( m o d 8 ) − 1 ,    若 p ≡ ± 3 ( m o d 8 ) {\color{red}\left( \dfrac{2}{p}\right)=(-1)^{\frac{p^2-1}{8}}}=\begin{cases}\begin{aligned}1,\;&若p\equiv \pm1\pmod 8\\-1,\;&若p\equiv \pm3\pmod 8 \end{aligned}\end{cases} (p2)=(1)8p21={1,1,p±1(mod8)p±3(mod8)

4.3 高斯引理

  • 定理一(高斯引理):设 p p p 为奇素数, ( p , n ) = 1 (p,n)=1 (p,n)=1,且 p − 1 2 \dfrac{p-1}{2} 2p1 个数
    < n > p , < 2 n > p , . . . , < ( p − 1 ) n 2 > p \left<n\right>_p,\left<2n\right>_p,...,\left<\dfrac{(p-1)n}{2} \right>_p np,2np,...,2(p1)np
    中有 m m m 个大于 p 2 \dfrac{p}{2} 2p,则有
    ( n p ) = ( − 1 ) m \color{red}\left(\dfrac{n}{p} \right)=(-1)^m (pn)=(1)m

  • 定义:。。。

  • 定理二:。。。

4.4 二次互反律

  • 定理(二次互反律):设 p , q > 2 p,q>2 p,q>2 是两个素数, p ≠ q p\ne q p=q,则
    ( p q ) ( q p ) = ( − 1 ) ( p − 1 ) ( q − 1 ) 4 \left(\dfrac{p}{q} \right)\left(\dfrac{q}{p} \right)=(-1)^{\frac{(p-1)(q-1)}{4}} (qp)(pq)=(1)4(p1)(q1)

    • 推论 ( p q ) = ( − 1 ) ( p − 1 ) ( q − 1 ) 4 ⋅ ( q p ) \left(\dfrac{p}{q} \right)=(-1)^{\frac{(p-1)(q-1)}{4}}\cdot \left(\dfrac{q}{p} \right) (qp)=(1)4(p1)(q1)(pq)
    • 应用:可计算 ( n p ) \left(\dfrac{n}{p} \right) (pn) 或确定给定 n n n 是哪些素数 p p p 的二次(非)剩余。

    例题 \color{White}\colorbox{Fuchsia}{例题} :计算 ( 438 593 ) \left(\dfrac{438}{593} \right) (593438),其中 593 593 593 为素数

    解:
    ∵ 438 = 2 × 3 × 73 , 故 ( 438 593 ) = ( 2 593 ) ( 3 593 ) ( 73 593 ) ∵ 593 ≡ 1 ( m o d 8 )    ∴ ( 2 593 ) = 1 ∵ ( 3 593 ) = ( − 1 ) ( 3 − 1 ) ( 593 − 1 ) 4 ( 593 3 ) = ( 2 3 ) ∵ ( 73 593 ) = ( − 1 ) ( 73 − 1 ) ( 593 − 1 ) 4 ( 593 73 ) = ( 9 73 ) ∴ ( 438 593 ) = ( 2 3 ) ( 9 73 ) = − 1 ⋅ 1 = − 1 \because 438=2\times 3\times 73,故 \left(\dfrac{438 }{593} \right)=\left(\dfrac{2 }{593} \right)\left(\dfrac{3 }{593} \right)\left(\dfrac{ 73}{593} \right)\\ \because 593\equiv 1\pmod 8\;\therefore \left(\dfrac{2 }{593} \right)=1\\ \because \left(\dfrac{3 }{593} \right)=(-1)^{\frac{(3-1)(593-1)}{4}} \left(\dfrac{593}{3} \right)=\left(\dfrac{2}{3} \right)\\ \because \left(\dfrac{73}{593} \right)=(-1)^{\frac{(73-1)(593-1)}{4}} \left(\dfrac{593}{73} \right)=\left(\dfrac{9}{73} \right)\\ \therefore \left(\dfrac{438 }{593} \right)=\left(\dfrac{2}{3} \right)\left(\dfrac{9}{73} \right)=-1\cdot 1=-1 438=2×3×73,(593438)=(5932)(5933)(59373)5931(mod8)(5932)=1(5933)=(1)4(31)(5931)(3593)=(32)(59373)=(1)4(731)(5931)(73593)=(739)(593438)=(32)(739)=11=1
    438 438 438 是模数 593 593 593 的二次非剩余

4.5 二次剩余理论应用举例

4.6 二次同余式的解法和解数

p p p 太大时,求解 ( n p ) \left(\dfrac{n}{p} \right) (pn)

  • 定理一:对于奇素数 p p p,设 ( n p ) = 1 \left(\dfrac{n}{p} \right)=1 (pn)=1,则有

    1. p ≡ 3 ( m o d 4 ) p\equiv 3\pmod 4 p3(mod4) 时,二次剩余 n n n 的解为 ± n p + 1 4 \color{red}\pm n^{\frac{p+1}{4}} ±n4p+1
    2. p ≡ 1 ( m o d 8 ) p\equiv 1\pmod 8 p1(mod8) 时,二次剩余 n n n 的解为 { ± n p + 3 8 , 若    n p − 1 4 ≡ 1 ( m o d p ) ± ( p − 1 2 ) ! ⋅ n p + 3 8 , 若    n p − 1 4 ≡ − 1 ( m o d p ) \begin{cases}\begin{aligned}&{\color{red}\pm n^{\frac{p+3}{8}}},&&若\;n^{\frac{p-1}{4}}\equiv 1\pmod p\\&{\color{red}\pm \left(\dfrac{p-1}{2} \right)!\cdot n^{\frac{p+3}{8}}},&&若\;n^{\frac{p-1}{4}}\equiv -1\pmod p \end{aligned}\end{cases} ±n8p+3,±(2p1)!n8p+3,n4p11(modp)n4p11(modp)
  • 定理二:设 p ≡ 1 ( m o d 8 ) p\equiv 1\pmod 8 p1(mod8) ( n p ) = 1 \left(\dfrac{n}{p} \right)=1 (pn)=1 ( m p ) = − 1 \left(\dfrac{m}{p} \right)=-1 (pm)=1,则二次剩余 n n n 有解
    ± n h + 1 2 m s k \pm n^{\frac{h+1}{2}}m^{s_k} ±n2h+1msk
    其中 h h h 满足 p = 2 k h + 1 p=2^kh+1 p=2kh+1 2 ∤ h 2\not\mid h 2h s k ≥ 0 s_k\ge 0 sk0 是某个数。

  • 定理三(关于解数):设素数 p p p p ∤ n p\not\mid n pn,对于二次同余式
    x 2 ≡ n ( m o d p l ) , l > 0 x^2\equiv n\pmod {p^l},l>0 x2n(modpl),l>0
    p > 2 p>2 p>2 时,有 1 + ( n p ) 1+\left(\dfrac{n}{p} \right) 1+(pn) 个解。在 p = 2 p=2 p=2 是,有三种情况

    1. l = 1 l=1 l=1 时,有一个解
    2. l = 2 l=2 l=2 时,解数为 { 2 , 若    n ≡ 1 ( m o d 4 ) 0 , 若    n ≡ 3 ( m o d 4 ) \begin{cases}\begin{aligned}2,\quad&若\;n\equiv 1\pmod 4\\0,\quad&若\;n\equiv 3\pmod 4 \end{aligned}\end{cases} {2,0,n1(mod4)n3(mod4)
    3. l > 2 l>2 l>2 时,解数为 { 4 , 若    n ≡ 1 ( m o d 8 ) 0 , 若    n ≢ 1 ( m o d 8 ) \begin{cases}\begin{aligned}4,\quad&若\;n\equiv 1\pmod 8\\0,\quad&若\;n\not\equiv 1\pmod 8 \end{aligned}\end{cases} {4,0,n1(mod8)n1(mod8)

4.7 雅可比符号

避开勒让德符号分解 n n n 的缺点

  • 定义:设 m m m 为一个正奇数, m = p 1 p 2 . . . p s ( i = 1 , . . . , s ) m=p_1p_2...p_s(i=1,...,s) m=p1p2...ps(i=1,...,s) 是素数, ( m , n ) = 1 (m,n)=1 (m,n)=1,则雅可比符号为
    ( n m ) = ∏ i = 1 s ( n p i ) \left(\dfrac{n}{m} \right)=\prod\limits_{i=1}^s \left(\dfrac{n}{p_i} \right) (mn)=i=1s(pin)

  • 定理一:设 m 1 . m 2 m_1.m_2 m1.m2 为正奇数

    1. n ≡ n ′ ( m o d m ) n\equiv n'\pmod m nn(modm) ( n , n ′ ) = 1 (n,n')=1 (n,n)=1,则 ( n m ) = ( n ′ m ) \left(\dfrac{n}{m} \right)=\left(\dfrac{n'}{m} \right) (mn)=(mn)
    2. ( n , m 1 ) = ( n , m 2 ) = 1 (n,m_1)=(n,m_2)=1 (n,m1)=(n,m2)=1,则 ( n m 1 ) ( n m 2 ) = ( n m 1 m 2 ) \left(\dfrac{n}{m_1} \right)\left(\dfrac{n}{m_2} \right)=\left(\dfrac{n}{m_1m_2} \right) (m1n)(m2n)=(m1m2n)
    3. ( n , m ) = ( n ′ , m ) = 1 (n,m)=(n',m)=1 (n,m)=(n,m)=1,则 ( n m ) ( n ′ m ) = ( n n ′ m ) \left(\dfrac{n}{m} \right)\left(\dfrac{n'}{m} \right)=\left(\dfrac{nn'}{m} \right) (mn)(mn)=(mnn)
  • 定理二 ( − 1 m ) = ( − 1 ) m − 1 2 \left(\dfrac{-1}{m} \right)=(-1)^{\frac{m-1}{2}} (m1)=(1)2m1

  • 定理三 ( 2 m ) = ( − 1 ) m 2 − 1 8 \left(\dfrac{2}{m} \right)=(-1)^{\frac{m^2-1}{8}} (m2)=(1)8m21

  • 定理四:设 m , n m,n m,n 是两个奇素数,且 ( n , m ) = 1 (n,m)=1 (n,m)=1,则
    ( n m ) ( m n ) = ( − 1 ) ( m − 1 ) ( n − 1 ) 4 \color{red}\left(\dfrac{n}{m} \right)\left(\dfrac{m}{n} \right)=(-1)^{\frac{(m-1)(n-1)}{4}} (mn)(nm)=(1)4(m1)(n1)

    注意当 s > 1 s>1 s>1 时, ( n m ) = 1 \left(\dfrac{n}{m} \right)=1 (mn)=1 时, x 2 ≡ n ( m o d m ) x^2\equiv n\pmod m x2n(modm) 不一定有解。

4.8 表素数为平方和

  • 定义:设整合 n n n 可表示成 n = x 2 + y 2 n=x^2+y^2 n=x2+y2,若 ( x , y ) = 1 (x,y)=1 (x,y)=1,则称 n n n 能本原的表成二个平方和。
  • 定理一:设 p p p m m m 的一个奇素因子, p p p 能表成二个平方和, m m m 能本原的表成二个平方和,则 m p \dfrac{m}{p} pm 也能本原的表成二个平方和。
  • 定理二 n 2 + 1 n^2+1 n2+1 的每一个素因子都能表成二个平方的和。
  • 定理三:每个形如 4 k + 1 4k+1 4k+1 的素数都能表成二个平方的和,且表法唯一。

4.9 表正整数为平方和

一个奇素因子, p p p 能表成二个平方和, m m m 能本原的表成二个平方和,则 m p \dfrac{m}{p} pm 也能本原的表成二个平方和。

  • 定理二 n 2 + 1 n^2+1 n2+1 的每一个素因子都能表成二个平方的和。
  • 定理三:每个形如 4 k + 1 4k+1 4k+1 的素数都能表成二个平方的和,且表法唯一。

4.9 表正整数为平方和

  • 定理:每一个正整数都能表成四个整数的平方和
评论
添加红包

请填写红包祝福语或标题

红包个数最小为10个

红包金额最低5元

当前余额3.43前往充值 >
需支付:10.00
成就一亿技术人!
领取后你会自动成为博主和红包主的粉丝 规则
hope_wisdom
发出的红包
实付
使用余额支付
点击重新获取
扫码支付
钱包余额 0

抵扣说明:

1.余额是钱包充值的虚拟货币,按照1:1的比例进行支付金额的抵扣。
2.余额无法直接购买下载,可以购买VIP、付费专栏及课程。

余额充值